Stal chirurgiczna, nierdzewna to jeden z głównych materiałów, z jakich powstają półfabrykaty do biżuterii. Jeśli zaczynasz swoją przygodę z dodatkami DIY, wykonane z niej materiały będą dla Ciebie doskonałym wyborem – są one tanie i mają różnorodne formy. Sprawdź, co jeszcze potrzebujesz wiedzieć o stali chirurgicznej w biżuterii i dlaczego jest dobrym zamiennikiem srebra i złota.
Kompendium wiedzy o stali w biżuterii
Podstawowe informacje o stali chirurgicznej
Stal chirurgiczna to stop żelaza i różnych innych pierwiastków, które wpływają na jej właściwości. Określa się ją również jako stal szlachetna, jubilerska i nierdzewna. Wszystkie te nazwy stosuje się zamiennie.
Co ważne: stal chirurgiczna nie jest metalem szlachetnym. Są nimi złoto, srebro i platynowce, jak platyna, pallad, rod, osm i iryd.
W zależności od kategorii, do jakiej jest przypisana, stal chirurgiczna składa się najczęściej z żelaza, chromu, niklu i manganu.
Serie stali nierdzewnej
Stal nierdzewną dzieli się ze względu na cztery serie (kategorie):
- 200 – zawiera żelazo, chrom, nikiel i mangan;
- 300 – składa się z żelaza, chromu i niklu, jest najbardziej odporna na korozję;
- 400 – w jej skład wchodzi tylko chrom;
- 500 – zawiera jedynie niski poziom chromu.
W biżuterii najczęściej wykorzystuje się stal 316L. Jest to odmiana klasy 300. Zawiera ona żelazo, chrom (od 16,5 do 18,5%), nikiel (od 10 do 13%), molibden (do 2%), krzem (do 1%) oraz węgiel, siarkę, fosfor i azot (każdy poniżej 0,05%).
Za tym, że stal szlachetna jest doskonałym tworzywem, świadczy jej popularność w branży medycznej. To z niej powstają m.in. części protez i elementy chirurgiczne. Swoje miejsce ma również w tatuażu: zawierają ją igły.
Właściwości stali szlachetnej
Stal chirurgiczna podbija serca rękodzielników z wielu powodów. Oto 4 z nich, o których pamiętaj, gdy będziesz wahać się między zakupem półfabrykatów z tego tworzywa a srebrem, złotem i tytanem.
Hipoalergiczność
Jeśli masz skłonności do skórnych reakcji alergicznych, a lubisz nosić biżuterię, pewnie wiesz, że nikiel i chrom są związkami uczulającymi. Wchodzą one w skład stali 316L, czyli tej przeznaczonej do wyrobu dodatków biżuteryjnych. Stąd też zasadne jest pytanie, czy stal szlachetna uczula i jest bezpieczna dla osób o wrażliwej skórze.
Odpowiedź brzmi: tak! Pomimo tego, że stal chirurgiczna zawiera nikiel i chrom, to jest ona dobrym rozwiązaniem dla alergików i osób ze skłonnościami do zmian skórnych. Wynika to z odporności chemicznej tworzywa. Minimalizuje ona ilość wydobywających się z biżuterii uczulających związków. Wynosi ona 0,01 μg/cm² na tydzień, co określa się jako bezpieczny poziom.
Pamiętaj jednak, że stal chirurgiczna nie jest antyalergiczna i to, czy uczula czy nie, zależy również od Twoich indywidualnych predyspozycji.
Wysoki stopień twardości
Stal chirurgiczną cechuje wysoki stopień twardości. Elementy, które się z niej wykonuje, są odporne na uszkodzenia mechaniczne, jak zerwania, złamania, pęknięcia, a na ich powierzchni rzadziej pojawiają się zarysowania.
Antykorozyjna powierzchnia
Czy stal chirurgiczna rdzewieje? Nie, a jest to możliwe dzięki obecności chromu w jej składzie. Ten pierwiastek odpowiada za takie właściwości, jak odporność na utlenianie i korozję.
Biżuteria ze stali chirurgicznej po jednym zetknięciu z wodą lub perfumami nie zardzewieje. Pamiętaj jednak, żeby starać się unikać wszelkiego kontaktu dodatków ze środkami chemicznymi. Im częściej ich powierzchnia będzie stykać się z detergentami i kosmetykami, tym większe ryzyko, że (mimo swoich właściwości) ulegnie uszkodzeniu. Rób to szczególnie, gdy ozdoby dodatkowo są zdobione kamieniami naturalnymi.
Dbaj o swoją biżuterię: zdejmuj ją, gdy myjesz naczynia i schowaj w szkatułce na czas pielenia ogródka. Dzięki temu unikniesz zbędnego martwienia się o jej stan i zahaczania nią o różne elementy.
Niezmienność koloru
Z obecnością chromu w stali szlachetnej i jego właściwościami wiąże się również stabilność koloru. Jeśli więc zastanawiasz się, czy stal chirurgiczna zmienia kolor, np. czernieje lub ciemnieje, mamy dobrą wiadomość! Stal nierdzewna cechuje się wysoką odpornością na promieniowanie UV i odbarwienia. Tym samym – biżuteria ze stali chirurgicznej nie brudzi skóry ani ubrań, z którymi się styka, ani nie ściera się mimo codziennego noszenia.
Stal chirurgiczna jako alternatywa dla innych metali
Dzięki swoim właściwościom stal szlachetna stanowi doskonałą alternatywę dla metali szlachetnych, jak np. srebro (również pozłacane), złoto, oraz dla tytanu.
Z pewnością wiesz, co jest droższe – srebro czy stal chirurgiczna. Dla porównania: dwie szpilki jubilerskie o długości 4 cm z tego pierwszego surowca to koszt ok. 6 zł, czyli 3 razy więcej niż za 40 szpilek, ale ze stali szlachetnej. Dlatego właśnie kiedy chcesz zacząć tworzyć własne dodatki biżuteryjne, ale szukasz tanich rozwiązań, postaw na stal. Zakup takich półfabrykatów opłaci Ci się nawet, gdy Twoja przygoda z biżuterią DIY będzie trwać krótko i będzie pełna prób i błędów.
Są jednak wyjątkowe sytuacje, kiedy warto wybrać inny surowiec. O jakich mowa?
Przekuwasz uszy lub planujesz piercing np. języka? Pierwsze kolczyki, które założysz, mają znaczenie dla gojenia się rany. Co jest lepsze w tej sytuacji: stal chirurgiczna czy tytan? Wtedy postaw raczej na to drugie tworzywo. Dlaczego? Bo nie zawiera niklu i jest lżejsze od stali. Wybierz je, szczególnie gdy nie masz pewności, czy kolczyki ze stali nie są polakierowane (obecność lakieru może podrażnić miejsce przekłucia).
Z kolei kulki z akrylu (zamiast tych ze stali) mogą okazać się lepszym rozwiązaniem dla Ciebie, gdy nosisz kolczyk w wardze lub na języku, a masz problemy z zębami. Kulki z akrylu są mniej twarde, dzięki czemu w mniejszym stopniu podrażniają szkliwo.
Biżuteria ze stali szlachetnej w podróży
Lubisz podróżować, a modna biżuteria jest obowiązkowym punktem na Twojej liście rzeczy do spakowania? Nic nie stoi na przeszkodzie, aby zabrać je ze sobą. Pamiętaj jednak, aby odpowiednio ją zabezpieczyć. Co to znaczy?
Wszystkie pierścionki, kolczyki, naszyjniki i kolczyki pakuj osobno. Przechowasz je np. w woreczkach strunowych i delikatnych tkaninach. W podróż możesz zabrać ze sobą pudełeczko ze skrobią – będzie przydatna, kiedy łańcuszki się poplączą.
Planujesz podróż samolotem i zastanawiasz się, czy stal szlachetna piszczy na lotnisku? Bramki wykrywają metale, dlatego biżuteria z tego tworzywa może „zapiszczeć”. Zależy to od czułości detektora i wielkości dodatku. Pamiętaj jednak, że przed przejściem przez bramki na lotnisku wszelkie metalowe dodatki należy zdjąć i włożyć do woreczków.
Codzienna pielęgnacja dodatków biżuteryjnych ze stali nierdzewnej
Chociaż biżuteria ze stali chirurgicznej jest odporna na różne czynniki, postaraj się o nią dbać, aby towarzyszyła Ci przez lata. To również pomoże Ci wyrobić sobie nawyk pielęgnowania każdej ozdoby. Gdy później zdecydujesz się na bardziej wymagające tworzywa, jak srebro czy złoto, będzie Ci łatwiej zachować ich blask.
Przechowuj biżuterię w szkatułce
Pudełko, w którym chowasz biżuterię, może być drewniane, szklane lub plastikowe. Ważne jest, aby było szczelne, znajdowało się w suchym miejscu i miało przegródki.
Dodatkowo każdą z ozdób możesz przechowywać w materiałowym lub strunowym woreczku.
Unikaj kontaktu z detergentami
Woda nie jest straszna stali szlachetnej, ale ta wzbogacona o chlor (np. w basenie), środki czystości lub alkohol z perfum już mogą jej zaszkodzić.
Kremuj ręce przed założeniem pierścionków, a naszyjniki schowaj w szafce, zanim wejdziesz do basenu (to również kwestia bezpieczeństwa).
Czyść swoje dodatki
Co jakiś czas lub gdy biżuteria będzie mieć kontakt z silnymi substancjami chemicznymi, wyczyść ją. Zaletą stali szlachetnej jest to, że nie muszą to być żadne specjalne środki jak np. przy złocie i srebrze. Do pielęgnacji wykorzystasz miękką szmatkę, lekko zwilżoną wodą, i materiał, którym wytrzesz ozdoby do sucha. Nie zaszkodzi im również przemycie delikatnym mydłem i roztworem sody oczyszczonej z wodą.
Uważaj jednak na inne elementy dodatków biżuteryjnych ze stali, jak kamienie naturalne, części barwione i materiałowe.
Stal szlachetna, czyli bezpieczne i uniwersalne rozwiązanie
Teraz już wiesz, dlaczego wybór półfabrykatów ze stali szlachetnej to pod wieloma względami najlepsza opcja.
- To tworzywo jest bezpieczne dla skóry: nie podrażnia jej i u większości osób nie wywołuje reakcji alergicznych (mimo niklu w składzie).
- Stal szlachetną cechuje odporność chemiczna i na czynniki mechaniczne.
- Biżuteria ze stalowych półfabrykatów jest łatwa w pielęgnacji: wystarczy przecieranie jej co jakiś czas miękką szmatką lub gdy ulegnie zabrudzeniu. Warto jednak zdejmować ją na czas pracy z detergentami.
- Półfabrykaty ze stali mają różne formy i kształty. To m.in. bigle i sztyfty, druty jubilerskie, kółeczka, kulki, łańcuszki, szpilki jubilerskie i zawieszki.
- Co jeszcze musisz wiedzieć o stali szlachetnej? Wykonane z niej materiały biżuteryjne znajdziesz w naszym sklepie. Daj się zainspirować i przygotuj z nich własną biżuterię!
Zostaw komentarz