Gdyby zapytać geologa, czym jest agat, odpowiedziałby, że to minerał pochodzenia naturalnego, zbudowany z chalcedonu włóknistego, czyli dwutlenku krzemu. Zawiera w sobie domieszki naturalnych barwników i jest kwarcem.

Te kamienie można jednak opisać również inaczej: że w jednym małym minerale kryje się zachwyt wieków, pasja największych jubilerów, zazdrość kobiet i trwoga przed bóstwami. O tym właśnie opowiemy w tym artykule.

Charakterystyka agatu

Jeśli spojrzysz na hasło „agat” w Wikipedii, dowiesz się, że nazwa tego minerału pochodzi od włoskiej rzeki Achates (dzisiaj nazywa się ona Dirillo), płynącej przez południowe części Sycylii.

Grecy wydobywali je już w III wieku p.n.e. i sprzedawali na targach największych miast Basenu Morza Śródziemnego. Tyle dowiesz się z Wikipedii. Jeśli jednak mocniej zagłębisz się w temat pochodzenia tych kamieni, zawędrujesz aż do Indii. To stamtąd Arabowie wozili agaty na Stary Kontynent.

Agaty to szczególne kamienie. Na pierwszy rzut oka wyglądają jak setki innych minerałów: niepozornie i szaroburo. Ich piękno jest jednak ukryte – po przecięciu i oszlifowaniu mienią się niepowtarzalnymi kolorami i wielowymiarowymi warstwami.

Minerały ściśle przylegają do wnętrza skał i wypełniają pęcherze (nazywane geodami) pozostałe po wygaszonych wulkanach. Ze stygnących wulkanów wydobywała się lawa, która przez stygnięcie tworzyła pęcherze i wypustki. Te powoli wypełniały chalcedon, baryt, kalcyt, ametysty i różnego rodzaju kwarce.

Agaty pojawiają się też w innych skałach i różnego rodzaju pustych przestrzeniach.

Te kamienie występują w wielu barwach: od białej przez szarą i czarną po żółtą, czerwoną i niebieską. Spotkasz się również z wersjami kilkukolorowymi.

W skali twardości Mohsa agat osiąga wartość 6,5–7. To znaczy, że jest to minerał o większej odporności na zarysowania.

Rodzaje agatów

Występuje wiele odmian agatów. Wśród najpopularniejszych wymienia się m.in.:

  1. agat blue lace (koronkowy) – o bladoniebieskim zabarwieniu i równoległych, białych paskach przypominających koronkę;
  2. agat mszysty – prześwitujący kamień zawierający inkluzje (wytrącone kryształy), które wyglądają jak mech;
  3. agat dendrytowy (kamień obfitości) – w jego wnętrzu znajdują czarne wrostki (dendryty) wyglądem przypominające paprocie, najczęściej jest bezbarwny lub mleczny;
  4. agat ognisty – nieprzezroczysta odmiana o rdzawobrązowej barwie, wyróżniająca się iryzacją o metalicznym połysku;
  5. agat pejzażowy – zawiera inkluzje, które tworzą pewnego rodzaju pejzaż;
  6. agat pasmowy – odzwierciedla najczęstsze wyobrażenie o agacie: ma naprzeminne, równoległe pasma;
  7. agat pióropuszowy – jego inkluzje przypominają pióra lub kłęby dymu, stąd nazwa kamienia.

Z kolei ze względu na kształt wnętrz skalnych, w których występują, agaty dzieli się na migdałowcowe (kamienie z Płóczek Górnych), litofizowe (ich największe złoża odkryto w latach 60. XX w. w okolicach Nowego Kościoła) i szczelinowe (występują w masie skał wulkanicznych w okolicach Przeździedzy).

Agaty litofizowe – ich największe złoża odkryto w latach 60. XX w. w okolicach Nowego Kościoła:

Agaty szczelinowe występują w masie skał wulkanicznych w okolicach Przeździedzy:

Gdzie w Polsce występują agaty

Złoża agatów znajdują się na całym świecie, w tym w Polsce. Nasze rodzime minerały mają 275 milionów lat i powstawały we wnętrzach wulkanów.

Nieporównywalnie piękne agaty, uchodzące za jedne z najpiękniejszych na świecie, pochodzą z okolic Płóczek Górnych. Kamienie znalezione w okolicach Lwówka Śląskiego i Płóczek Górnych są niewielkie – mają od kilku do kilkunastu centymetrów.

W 2003 roku dokonano spektakularnego odkrycia – znaleziono agat o wadze 52 kilogramów. Niestety, podczas wydobycia, ze względu na bardzo kruchą strukturę, rozpadł się na wiele kawałków.

Bardzo znanymi polskimi agatami są te z okolic Złotoryi, dokładnie z Nowego Kościoła.

Ogromne złoża przyciągają pasjonatów, geologów, ale niestety i złodziei, którzy minerały wydobywają nielegalnie.

Gra warta jest świeczki – człowiek potrafi wyprodukować rubin, sztuczny diament czy szafiry, nikomu jednak nie udało się do dziś wytworzyć sztucznych agatów. Te kamienie są dziełem natury i tylko z niej można je otrzymać.

Największe złoża agatów w Polsce znajdują się również w okolicach miejscowości Tenczynka, Rudnie i Regulicach, koło Krakowa. Występują one również w rejonie Różana, Proboszczowa, Sokołowca i Świerzawy-Wlenia.

Agat w wierzeniach, kulturach i legendach

Od początków kształtowania się kultury, agaty uważane były za szczególnie cenne kamienie, o mocy magicznej. Były wykorzystywane przez prosty lud do leczenia chorób i dolegliwości. 

Według Indian agat wzmacniał ciało i przynosił spokój duszy, a Egipcjan – chronił przed piorunami. Starożytni Chińczycy uważali, że kamień przyciąga szczęście i możliwości.

W medycynie ludowej w minerale dostrzegano właściwości lecznicze: miał pomagać przy ukąszeniach węży i skorpionów.

Miał również chronić przed urokami i pomagać przejść zmarłym spokojnie do świata duchowego.

Mówiono o tajemnicy wnętrza agatu – dopiero rozłupany i wypolerowany ukazywał w pełnej krasie swoje niepowtarzalne piękno i moc.

Agat wykorzystywano również w przedmiotach sztuki zdobniczej. Najsłynniejszym przykładem jego wykorzystania jest kielich św. Wojciecha pochodzący z przełomu IX i X w. 

Czas świetności tych kamieni przypada jednak na barok.

Jak wiadomo, była to epoka blichtru, prześcigania się w przesadzie i zaskoczeniu. Ten, kto nie potrafił zaskoczyć misternym wykończeniem czy pomysłowością tworzonego przez siebie dzieła, nie mógł liczyć na sławę i pieniądze. Wymóg ten funkcjonował przede wszystkim w sztuce zdobniczej.

Jednym z bardziej znanych przedmiotów wykonanych z agatów datowany na barok to sekretarzyk Króla Jana III Sobieskiego.

Bardzo efektownym przykładem wykorzystania agatu w architekturze baroku jest Pałac Rastatt w Niemczech. Jedno z pomieszczeń nazwane Gabinetem Pietra Dura zachwyca i… zaskakuje. Na mozaikę jego ścian składają się małe obrazy przedstawiające martwą naturę i pejzaże. Nie są to jednak obrazy malowane tradycyjnie, farbami, tylko kompozycjami ułożonymi z agatów, ametystów, malachitów, korali i wielu innych cennych kamieni szlachetnych. Poza ścianami również stolik wysadzany jest agatami i różnymi minerałami.

Spójrzcie też na misternie wykonany stolik podręczny wykonany w 1779 roku przez jubilera i złotnika Johanna-Christiana Neubera dla króla Saksonii.

Oczywiście totalny przepych królował wśród wyrobów jubilerskich: agatami ozdabiano włosy, dłonie, szaty, konie, broń, buty. Słowem: wszystko, co było widoczne. Mężczyźni nie zostawali w tyle za kobietami i poza wspomnianą bronią i końmi siebie zdobili kamieniami od stóp do głów. Spójrzcie, jak piękne naszyjniki nosiły wtedy damy dworu Króla Jana II Sobieskiego.

Agaty komponowano z perłami, symbolem epoki, i złotem.

Ciekawostką jest, że w niektórych krajach afrykańskich agaty wykorzystywane były jako waluta. Zobaczcie, jak potrafią być piękne i różnorodne:

Jakie właściwości ma agat

Agat to kamień o fascynującym wyglądzie, ale nie tylko. Wielu litoterapeutów i ezoteryków dopatruje się w nim właściwości leczniczych i magicznych.

Agat w litoterapii

Według litoterapeutów ten kamień m.in.:

  • podkręca metabolizm;
  • pomaga przy bólach brzucha i niestrawnościach;
  • wzmacnia układ krwionośny.

Uwaga: pamiętaj, że litoterapia to medycyna alternatywna. Może ona jedynie być uzupełnieniem tradycyjnego leczenia u specjalisty.

Magiczne właściwości agatu

Co w agacie dostrzegają ezoterycy? Twierdzą oni, że:

  • pomaga w nabieraniu pewności siebie i podejmowaniu decyzji;
  • wyostrza umysł i harmonizuje myśli;
  • sprzyja optymistycznemu podejściu do życia.

Agat w materiałach do biżuterii

Kamień przyjmuje różne formy materiałów do biżuterii.

W naszym sklepie Korallo proponujemy je w postaci koralików, zawieszek, łączników i gotowych ozdób w wielu kolorach. Wybierzesz spośród pastelowych, nasyconych, tych gładkich i fasetowanych, o powierzchni gładkiej i przejrzystej, jak i chropowatej i matowej. Staraliśmy się ściągnąć do Korallo esencję piękna tych kamieni: różnorodność, która rozbudzi Twoją wyobraźnię. Całą kolekcję agatów znajdziecie klikając w poniższy guzik.

Skusisz się? 

Jaką biżuterię przygotować z agatem

Agat to uniwersalny kamień: sprawdzi się w kompozycjach casualowych, biznesowych i wieczorowych. Wykorzystasz go jako baza biżuterii lub jedynie jako dodatek, np. w postaci zawieszki.

Te minerały to inspiracja dla wielu twórczyń handmade. Zobacz, jak piękny wisior z agatem smocze jajo zrobiła Monika z Konwalia Art. Jeśli i Ty tworzysz biżuterię z wykorzystaniem agatów, koniecznie prześlijcie nam zdjęcia, postaramy się wszystkie opublikować na naszym blogu! 

Jak dbać o biżuterię z agatem

O dodatki biżuteryjne z agatem dbaj tak samo jak o każdą inną ozdobę:

  1. Unikaj kontaktu z wodą, detergentami i kosmetykami.
  2. Przechowuj w szkatułce w osobnych przegródkach, materiałowych woreczkach lub woreczkach strunowych.
  3. Zdejmuj biżuterię na czas porządków domowych i w ogrodzie, przed pływaniem w basenie lub otwartych wodach, przed ćwiczeniami itp.
  4. Ozdoby czyść miękką tkaniną zmoczoną w wodzie lub delikatnym roztworze wody z mydłem, ewentualnie wykorzystać metodę usuwania zabrudzeń poprzez gotowanie (pod warunkiem że nie są koloryzowane).